مد (پوشاک)

مُد (به فرانسوی: Mode) یا فَشِن (به انگلیسی: Fashion) اصطلاح کلی در زمینه هنر طراحی پوشاک است که تحت تأثیر اوضاع فرهنگی و اجتماعی جامعه در یک دوره زمانی مشخص انجام می‌پذیرد. محصولات این صنعت شامل پوشاک، کفش، کیف، لوازم آرایشی و اثاث می‌شود. مد، صنعت پیچیده‌ای است که شامل صنایع کوچک‌تری مانند فراورده‌های پوشاک و تأمین کالا، پارچه، مواد خام، رنگ، تولید، حمل و نقل، فروش، عرضه و تقاضا و نهایتاً دور ریختن آنها می‌شود.[۱] به هنرمندان عرصه پوشاک که با طرح‌های ابداعی‌شان تأثیر به‌سزایی در صنعت مد در یک دوره خاص زمانی بگذارند، «جامه‌آرا» «طراح لباس» می‌گویند.[۲]

مد، دومین صنعت آلاینده محیط زیست است. برای کنشگران محیط زیست، میزان بالای کربن تولید شده در این صنعت به نسبت مصرف دیگر مواد شیمیایی، کمترین اهمیت را دارد. این کنشگران بیشتر نگران استفاده زیاد از مواد نگهدارنده، رنگ‌های شیمیایی، آفت‌کش‌های مزرعه‌های پنبه و مواد زائدی هستند که تولید لباس ایجاد می‌کند.[۱] پنبه از رایج‌ترین الیاف طبیعی است و نزدیک به ۴۰ درصد پوشاک مصرفی انسان را تأمین می‌کند. اما تولید آن نیازمند مصرف بسیار زیاد آب است و نمونه آن استفاده ازبکستان (ششمین تولیدکننده پنبه جهان) است که در دهه‌های ۱۹۵۰ با تغییر مسیر دو رودخانه بزرگ آمودریا، از جنوب و سیردریا از شمال دریاچه آرال به سوی مزارع پنبه، باعث خشکی دریاچه شد.[۱] همچنین پنبه از وابسته‌ترین گیاهان به مواد شیمیایی افزودنی و آفت‌کش‌ها است. تقریباً ۳ درصد از مزارع کره زمین به کشت پنبه اختصاص داده شده‌اند که به گفته وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا از پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی و حشره‌کش‌های زراعتی در جهان است.[۱] افزایش لباس‌های دور ریخته‌شده در گورستان‌های زباله و آلودگی‌های ناشی از مواد شوینده، به آلایندگی این صنعت می‌افزاید.[۱] برای حل این مشکلات، شاخه‌ای به نام مد سازگار با محیط زیست پدید آمده‌ است.